Tựa sách gần nhất của Yuval Noah Harari - Homo Deus: Lược sử tương lai (Homo Deus: A Brief History of Tomorrow) chỉ ra một khả năng mà gần đây được con người bộc lộ. Đó là khả năng biến những lực lượng tự nhiên không thể kiểm soát được như bệnh dịch, nạn đói và chiến tranh thành những thách thức có thể kiểm soát. “Ngày nay, số người chết vì ăn quá nhiều thậm chí còn nhiều hơn cả số người chết vì thiếu ăn; số người chết vì tuổi già nhiều hơn số người chết vì bệnh truyền nhiễm; và số người tự sát còn nhiều hơn cả số người bị giết bởi binh lính, khủng bố và tội phạm cộng lại. Chúng ta là giống loài duy nhất trong lịch sử lâu đời của trái đất đã một tay thay đổi toàn bộ hành tinh ”.
Chương giới thiệu của cuốn sách được đặt tên là "Bảng liệt kê những vấn đề mới cần giải quyết của con người" điểm qua về toàn bộ lịch sử loài người một cách ngắn gọn, bao gồm các đại dịch đã từng giết chết hàng triệu người, tàn phá các quốc gia và nền kinh tế. Hàng triệu người đã chết vì bệnh tật và chiến tranh, và tất nhiên thông điệp mà tôi muốn nói đến ở đây không phải là chúng ta không nên ngừng lo lắng về chúng mà là ngược lại. Mặc dù được xuất bản vào năm 2017, tức là trước đại dịch COVID-19, Yuval thách thức chúng ta nhìn nhận bản thân và nhìn nhận lẫn nhau để có đưa ra những cách trả lời sáng tạo. Anh ấy truyền đạt những nguyện vọng này của mình thông qua việc nghiên cứu với quan điểm chúng ta đang đứng giữa một cuộc cách mạng về ý thức, nơi mà cơ thể, bộ não và tâm trí phải "kết hôn" với công nghệ thay vì bài trừ chúng.
Nếu trước đại dịch, các giám đốc điều hành và các nhân viên khác thường khá chậm trễ trong việc tiếp nhận công nghệ thì ngày nay đó lại được coi là một 'cuộc chơi'. Đó là một dấu hiệu tốt cho các chuyên gia khai vấn vì nhờ vậy mà họ có cơ hội để thúc đẩy thế giới hướng tới một cộng đồng gắn kết toàn cầu - một nơi không phân biệt chính trị, tôn giáo, hay thương mại.
Trong khi một số người muốn ‘xé nháp’ và để năm 2020 trôi vào dĩ vãng thì một số khác lại nhận thức rõ ràng rằng qua đại dịch lần này - hơn bất cứ sự kiện có ảnh hưởng lớn nào khác trong lịch sử nhân loại gần đây - chúng ta đã được trao cho cơ hội viết nên câu chuyện mới và tạo ra một cộng đồng toàn cầu mới.
Chúng ta học cách kiềm chế căng thẳng khi đối thoại và thay đổi lối tư duy từ 'hoặc/hoặc là' sang 'cả hai/và các khả năng khác’. Quan trọng hơn cả, đây là thời điểm chúng ta cần cống hiến cho sự phát triển của nhân loại từ trạng thái hỗn loạn sang trạng thái sáng tỏ và tỉnh táo hơn để tồn tại, làm việc, lãnh đạo, và chung sống.
Ba thập kỷ qua đã tạo điều kiện để chúng ta học hỏi và trang bị rất nhiều kiến thức. Tôi muốn mượn câu nói từ một tác giả vô danh mà tôi từng thấy trên một chiếc áo phông ở Vermont: "Mỗi bước đi bạn đã chọn đều là thứ đã đưa bạn tới nơi này". Đây là lúc chúng ta cần khai vấn người khác hướng đến một hệ sinh thái học tập và 'tin cậy'. Và đây cũng là lúc chúng ta cần mở rộng tầm nhìn, quan điểm của bản thân. Điều đó đòi hỏi chúng ta có cách tiếp cận tập trung và thực hành có chủ đích.
Tôi đang dần vươn lên nhờ việc sử dụng phương pháp tiếp cận tập trung của riêng mình để nhìn nhận con người từ vị trí ưu thế của một chuyên gia khai vấn đội nhóm. Tôi không xét đến tất cả mọi trường hợp mà sẽ chỉ hướng đến những cá nhân đang góp phần xây dựng thế giới. Ý niệm đó đã mở ra cho tôi con đường để bước tiếp mỗi khi tôi cảm thấy bản thân đang dậm chân tại chỗ. Và tôi nghĩ bạn cũng nên cân nhắc ý tưởng này - Con người chính là đội của chúng ta.
Hãy tưởng tượng nhóm này có một mô hình tổ chức lãnh đạo kiểu ma trận thay vì chỉ một lãnh đạo duy nhất. Nếu chúng ta tiếp cận Nhân loại với tư cách là 'chuyên gia khai vấn đội', chúng ta có thể xem xét một số hành động sau đây.
LẮNG NGHE VÀ TỔNG HỢP CHỦ ĐỀ
Tự ý suy đoán về câu trả lời cho thế giới hậu Covid là rất chủ quan bởi có quá nhiều điều chúng ta không biết. Thế nhưng, với tư cách là chuyên gia khai vấn, chúng ta làm việc từ nguồn năng lượng cốt lõi, cách tiếp cận tốt nhất của chúng tôi là lắng nghe trước, sau đó tham gia vào các cuộc điều tra phản ánh - khoanh vùng và điều chỉnh để đưa ra các câu hỏi hữu ích cho các nhà lãnh đạo và thành viên trong nhóm của họ. Một chuyên gia khai vấn bậc thầy có thể nói về tất cả khía cạnh của con người - tập trung vào những gì có thể truyền năng lượng cho nhóm lớn hơn hoặc mang lại sức sống cho họ. Mỗi cuộc đối thoại bóc tách từng tầng ý nghĩa và vén màn về câu hỏi hóc búa hiện nay: làm thế nào để chúng ta tồn tại, phát triển và nhanh chóng thúc đẩy sự thay đổi trong ý thức?
Nếu như bạn cũng có cùng câu hỏi quan trọng như nhiều chuyên gia khai vấn khác, đó là nên bắt đầu từ đâu và như thế nào? Vậy thì bạn có thể bắt đầu bằng cách viết câu trả lời cho những câu hỏi quan trọng cần được cứu xét hiện tại mình đang có, bắt đầu từ: "Thứ gì đang thu hút bạn - thứ đang cần bạn - ngay bây giờ?"
CÁC BUỔI LẮNG NGHE
Xác định điều mà con người đang thực sự muốn giải quyết lúc này với vai trò của bạn để thu hút người khác tìm hiểu sâu hơn. Bạn có thể bắt đầu bất cứ lúc nào bằng cách lập một danh sách ngắn các câu hỏi. Ngay lúc này, một phần nhiệm vụ của chúng ta là làm cho mọi thứ trở nên dễ dàng hơn khi người ta cảm thấy chúng quá phức tạp, hỗn loạn và nặng nề.
Hãy cân nhắc những câu hỏi khiến bạn tò mò nhất, chẳng hạn như:
• Sự thật mà bạn và những người khác đã bỏ qua hoặc phớt lờ là gì?
• Bạn đang thực sự muốn gì cho bản thân và cho những người khác?
• Điều gì không còn phù hợp với bạn và cần phải bị loại bỏ?
Lắng nghe bất cứ khi nào có cơ hội sẽ giúp chúng ta nắm bắt được nhiều thông tin hơn, cũng như hiểu sâu hơn về các vấn đề. Khám phá và tìm hiểu sâu hơn về sự thật qua các câu trả lời có thể giúp chúng ta tìm ra ý nghĩa và các phương pháp thực hành mới. Chúng ta là những người thắp sáng hy vọng. Chúng ta thay đổi câu chuyện từ ranh giới của sự hỗn loạn và phức tạp hiện tại thành câu chuyện mà ở đó, mỗi người dũng cảm bước ra để thay đổi con đường của chính họ và những người chịu ảnh hưởng từ họ.
TÓM TẮT CÁC CHỦ ĐỀ NHÓM
Từ những quan sát và nghiên cứu gần đây, chúng ta có thể bắt đầu từ danh sách 10 chủ đề nổi bật nhất sau đây.
1. Đại dịch với chủng virus mới nCoV vẫn chưa kết thúc. Và đây sẽ không phải là chủng cuối cùng của đại dịch này.
2. Không thể “quay trở lại” trạng thái bình thường.
3. Chúng ta đều cần được thở.
4. Mẹ Trái đất sẽ luôn tồn tại cùng chúng ta. Bà ấy đang dùng cách riêng để nói với chúng ta rằng: "Tôi không thể thở được."
5. Tất cả mọi người cần được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe tốt, có vậy thì đại dịch mới sớm được kiểm soát.
6. Con người sống trong xã hội tiên tiến đang 'kết hôn' với công nghệ Al với mong muốn công nghệ AI sẽ dẫn chúng ta đến với những biên giới mới trong giải quyết vấn đề.
7. Mọi người bắt đầu áp dụng những cách làm việc mới trên các thiết bị ảo.
8. Chúng ta đang được cơ hội để tạo nên ngôn ngữ chung cho sự tò mò và học hỏi.
9. Trong thời gian giãn cách tại nhà, chúng ta đã được chứng kiến những thứ mà chúng ta từng né tránh trước đây, bởi tất cả những gì xảy ra trong cuộc sống của chúng ta đều đang được quay lại.
10. Liệu chúng ta đã sẵn sàng đón nhận những cái ôm và đụng chạm thân thể hay chưa? Có phải chúng ta đều muốn biết điều gì sẽ khiến những hành động đó an toàn trở lại hay không?
Khi xem danh sách này, bạn có nhận ra bản thân muốn thấy gì ở thế giới xung quanh mình hay không? Làm thế nào để từ lăng kính đó đặt ra các câu hỏi cho mọi người?
TẠO RA BỘ QUY TẮC ỨNG XỬ MỚI
Bước thứ hai bạn cần làm là tạo ra một bộ quy tắc ứng xử và thống nhất về cách làm việc chung hàng ngày. Tất nhiên ai cũng muốn dành thời gian để tìm kiếm những dự án lớn hơn, nhưng bản chất thật sự của việc này cũng chỉ đơn giản là khai vấn những khách hàng bạn đang có - một nhà lãnh đạo, một đội nhóm, một tổ chức, một cộng đồng, một bang, và đôi lúc là cả một quốc gia.
Tôi đã từng suy nghĩ rất nhiều khi từ bỏ sự nghiệp lãnh đạo truyền hình của mình, và tôi cảm thấy tấm lòng mình như rộng mở hơn khi nhận ra thông điệp rằng: “Bạn đang làm mọi thứ trở nên khó khăn. Hãy chỉ yêu thương những người đang ở trước mắt bạn. "
Nghe có vẻ dễ dàng nhỉ?
Tôi đã bỏ ra quá nhiều công sức để tạo ra một sân chơi thực sự lớn trong khi trên thực tế, tôi chỉ cần tin tưởng vào đúng người và các nguồn lực phù hợp luôn đến với tôi trong không gian, trình tự và thời gian phù hợp.
Niềm tin đó đã thắp sáng niềm tin trong tôi. Tôi nhận ra rằng đây là lúc chúng ta chung tay để giúp đỡ cho sự phát triển của nhân loại từ trạng thái hỗn loạn sang một phương thức tồn tại, làm việc, lãnh đạo và chung sống thấu hiểu và ý thức hơn.
TẠO SÂN CHƠI CỦA RIÊNG BẠN
Chúng ta cần tận dụng giai đoạn khi mà cả thế giới đang ‘tạm dừng’ để tạo ra một sân chơi mới - phi thường hơn cho bản thân. Cá nhân tôi đã đã dành thời gian đó để suy nghĩ, học cách tự chuẩn bị và thưởng thức các bữa ăn tự nấu, đọc những cuốn sách mới, đón nhận công nghệ để kết nối rộng rãi hơn, trở nên sáng tạo và ít phụ thuộc hơn,, chơi trò chơi với gia đình hoặc bạn bè, và dạy dỗ con cái tại nhà. Tôi còn dắt chó đi dạo - RẤT NHIỀU LẦN; tôi cũng không cần chăm chút về tóc tai, trang điểm hay quần áo công sở; tôi chú ý nhiều hơn đến các nguồn tin tức và tìm kiếm câu chuyện ẩn sau đó. Tôi thấy được sự hài hước trong các mẩu tin tức ngớ ngẩn trên Twitter và học cách ổn định tâm lý cho những tin tức xấu hoặc sai sự thật. Tôi đã tìm kiếm những gì cộng hưởng với chúng tôi như một tia hy vọng và tôi tôn vinh, cổ vũ những anh hùng đời thực trong đội ngũ y tá, bác sĩ, giáo viên và cả những nhân viên phụ trách dịch vụ vận chuyển.
Hãy tự hỏi xem bản thân sẽ nhận lại những gì sau khi vượt qua giai đoạn đáng sợ của đại dịch này cũng như khi bước vào một dòng chảy mới. Hãy nắm bắt mục tiêu của riêng bạn. Mục tiêu của tôi là thúc đẩy những cá nhân có vai trò đẩy nhanh giai đoạn đầu của quá trình tái định hình thế giới..
ĂN MỪNG CHIẾN THẮNG
Hãy định nghĩa xem chiến thắng có ý nghĩa như thế nào đối với bạn. Thật vậy đấy. Bạn cần xác định và định nghĩa việc chiến thắng.
Hơn 30 năm qua, các chuyên gia khai vấn đã được chứng kiến rất nhiều trường hợp khách hàng từ khi họ chỉ đang bước những bước đi chập chững đến khi họ bắt đầu dám thử thách bản thân và hành động táo bạo hơn, nhờ đó đạt được những bước nhảy vọt đáng kể. Họ cảm nhận được những thay đổi cá nhân và trở nên hạnh phúc, viên mãn hơn nhờ mối quan hệ đối tác với các chuyên gia tham vấn. Chúng ta đã thực hiện khai vấn cho rất nhiều người từ các đội nhóm khác nhau, đồng thời cũng thiết lập nên văn hóa khai vấn trong các tổ chức cấp địa phương, cấp quốc gia và cấp toàn cầu. Chúng ta đã trở thành niềm hy vọng vì khả năng giúp đỡ khách hàng trau dồi kỹ năng giao tiếp và kích thích sự tò mò của họ. Chúng ta cũng chính là những người xúc tác để khách hàng bộc lộ khả năng tuyệt vời của họ.
Các buổi trò chuyện mang tính động viên tinh thần chính là nơi thể hiện sự cống hiến hết mình và bộ kỹ năng mà một chuyên gia khai vấn đã được trang bị. Các cuộc trò chuyện này được xây dựng trên quy mô nhỏ và không yêu cầu các kỹ năng quá cao siêu, mục đích là để giúp người khác xác định mục tiêu và sở trường của bản thân:
LẮNG NGHE SÂU + TIẾN HÀNH THẨM ĐỊNH + CHIA SẺ QUAN ĐIỂM + HÀNH ĐỘNG CHÍNH XÁC
Nếu như các vấn đề chính trị, hệ tư tưởng, giá trị tiền tệ và khả năng tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe của nhân loại đang khiến con người dần trở nên xa cách - trong sự tồn tại đối ngẫu giữa “Chúng ta và Họ” - hãy coi đây là thời điểm thích hợp để chúng ta vạch ra con đường cho sự bền vững của loài người. Đó chẳng phải là một sân chơi lớn dành cho chúng ta hay sao?
Một trong những nhóm mà chúng tôi khai vấn đã tạo một khẩu hiệu trong quá trình làm việc cùng nhau để giải quyết vấn đề này. Khẩu hiệu đó chỉ đơn giản là, "Họ là chúng ta và chúng ta là họ." Chúng tôi còn làm áo phông và in những dòng chữ đó ở phía sau như một lời nhắc nhở khi ai đó lại bắt đầu trò đổ lỗi theo thói quen.
Năm nay - năm 2020 - về mặt biểu tượng thì nó là sự khởi đầu cho một thập kỷ của loài người với tầm nhìn rõ ràng hơn. Đại dịch này đã trở thành chất xúc tác để chúng ta nhìn thấy những sự thật mà chúng ta đã phủ nhận, bởi chính tình huống mọi người phải ở yên trong nhà đã cho ta thấy được những thước phim về sự bất công trong xã hội. Để xây dựng tầm nhìn mới, chúng ta cần tìm thấy điểm chung và có những thắc mắc giống nhau về người khác. Tóm lại thì chúng ta vẫn sẽ được học hỏi và phát triển qua mỗi lần tham gia khai vấn.
Trong cuộc cách mạng về ý thức này, thay vì cố gắng trở thành những bậc thầy nổi tiếng, ta nên chọn cách đứng sau màn để nuôi dưỡng những điều quý giá, những điều tốt đẹp và những tiềm năng. Trách nhiệm của chúng ta là đơn giản hóa các cuộc đối thoại để làm cho con đường phía trước trở nên dễ dàng hơn. Các mối quan hệ đối tác của chúng tôi chính là yếu tố đã mang đến những món quà tinh thần này.
Các mối quan hệ đối tác chính là biểu hiện hữu hình của tình yêu to lớn mà chúng ta dành cho hành tinh này.
Đây chính là lúc chúng ta bắt tay vào để thiết lập hành trình cho những thập kỷ tiếp theo: "lịch sử của tương lai" này mà chỉ có chúng ta mới có thể cùng nhau tạo nên. Điều mà tôi mong muốn ở mỗi người trong số các bạn, các đồng nghiệp chuyên gia khai vấn thân yêu của tôi, là chúng ta sẽ cùng tham gia vào mối quan hệ hợp tác quan trọng này với quan điểm chung rằng đây là thời khắc của chúng ta, thời gian của chúng ta để tỏa sáng.
Tác giả Meg Wheatley đã đề cập trong bài phát biểu chính của cô ấy tại Hội nghị Liên đoàn khai vấn Quốc tế ở Chicago năm 2001 rằng: "Các chuyên gia khai vấn như chúng tôi xuất hiện vì thế giới đang cần sự hỗ trợ chúng tôi."
CHÚ THÍCH
1. Yuval Noah Harari, Homo Deus, a Brief History of Tomorrow, Harper Perennial, 2017; summary statements of concepts from Chapter One, "The New Human Agenda."
2. Yuval Noah Harari, Homo Deus, a Brief History of Tomorrow, pages 1-68. Harper Perennial, 2017